Behouden vaart: een kabelveerboot op zonne-energie op het Kroatische platteland

NextGenerationEU helpt landen om te investeren in een groenere, duurzamere en digitalere toekomst. Een groot aantal projecten is nog aan de gang of wordt nog geëvalueerd, maar sommige zijn al afgerond en hebben het leven van de lokale burgers verbeterd. Een recent vervangen kabelveerboot in Križnica, Kroatië, is een van die projecten. We spraken met veerman Josip Sesvečan, die ons meer vertelde over de veiligheid, efficiëntie en betrouwbaarheid van het nieuwe veer en hoe het de lokale mobiliteit heeft verbeterd en verdere regionale ontwikkeling mogelijk heeft gemaakt. 

Križnica bevindt zich aan de Hongaarse grens, in het noordoosten van de Kroatische gemeente Pitomača, in het hart van het biosfeerreservaat Mura-Drava-Donau en het regionale park Mura-Drava. Dankzij een voetgangersbrug kunnen bewoners van Križnica te voet of met de fiets de Drava oversteken, maar auto’s en zware voertuigen moesten tot voor kort een vijftig jaar oude kabelveerboot gebruiken om over de rivier te komen. Met financiering uit NextGenerationEU is de oude kabelveerboot vervangen door een gloednieuwe en verloopt het dagelijkse woon-werkverkeer van de lokale bevolking veel vlotter. 

Het gebied rond Križnica is een natuurlijk erfgoedgebied met een rijke flora en fauna. Het maakt deel uit van het Natura 2000-netwerk van beschermde gebieden voor waardevolle en bedreigde soorten en is in snel tempo aan het uitgroeien tot een aantrekkelijke toeristische bestemming. Het lokale informatiecentrum is in maart 2023 geopend en krijgt steeds meer bezoekers. Naast toerisme speelt de landbouw een belangrijke rol in de lokale economie, met familiebedrijven die groenten, fruit en granen produceren. De kabelveerboot is de enige manier om personen-, vracht- en landbouwvoertuigen naar de andere kant van de rivier te brengen.   

De oude kabelveerboot, die in 1974 in dienst is genomen, is vorig jaar definitief uit de vaart gehaald. Er waren te vaak reparaties en onderhoud nodig om nog aan de behoeften van de lokale gemeenschap te kunnen voldoen. Daarom heeft de gemeente Pitomača een nieuw veer op zonne-energie besteld, met een investeringswaarde van 906 438,96 euro. De veerboot werd in dienst genomen in maart 2023 en had een onmiddellijk effect op het dagelijkse woon-werkverkeer en de levenskwaliteit van de plaatselijke bevolking. Iemand die hier rechtstreeks de vruchten van plukt, is Josip Sesvečan, ambtenaar van de gemeente Pitomača, die 32 jaar op de oude veerboot heeft gewerkt. Nu vaart hij met het nieuwe veer en we hebben hem om zijn mening gevraagd.

Hoe bent u verbonden met het project en wat vindt u ervan? 

JS: Ik ben erg nauw betrokken bij het project. Ik heb 32 jaar lang op de oude veerboot gewerkt en blijf samen met vier collega’s de nieuwe veerboot bedienen. Ik ben ook voorzitter van de dorpsraad in Križnica en woon hier al mijn hele leven. Alles is beter geworden sinds de komst van de nieuwe veerboot. Het oude veer was veel kleiner en minder veilig als gevolg van slijtage. De stroming in de Drava is snel en sterk en stroomversnellingen kunnen de overzet best lastig maken. Als veerman moeten je veel voorzorgsmaatregelen nemen. Niet alleen de waterstand speelt een rol, er kunnen ook boomstammen, takken of andere obstakels in de rivier meedrijven die het veer kunnen beschadigen als ze onder de pontons vast komen te zitten. Het nieuwe veer heeft de overzet gemakkelijker en veiliger gemaakt, wat erg belangrijk is voor wie de veerboot bedient of hem dagelijks gebruikt. Als veerman ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid van de passagiers en hun eigendommen. Nu kan ik elke afvaart met een gerust hart tegemoet zien. 

Wat zijn belangrijke eigenschappen van het nieuwe veer? Welke problemen heeft het opgelost? 

JS: Het fysieke werk is tot een minimum beperkt, omdat veel systemen zijn verbeterd dankzij elektrische motoren die worden aangedreven door zonnepanelen op het dak. Die motoren trekken de kabel voor ons aan en zorgen ervoor dat de veerboot precies goed in het water ligt. Sensoren waarschuwen ons wanneer het veer water maakt. Het werk is er voor de veerman een stuk minder lichamelijk door geworden. De nieuwe veerboot heeft ook meer laadcapaciteit: acht tot tien voertuigen en maximaal 50 passagiers. De oude veerboot kon maximaal 20 passagiers vervoeren en was veel gevoeliger voor veranderingen in het waterpeil, met het gevaar dat voertuigen bij het aan en van boord gaan schade opliepen. Alleen al om die reden maakten sommige mensen er zo weinig mogelijk gebruik van. Die zorg is nu van de baan, want het nieuwe veer is veilig en betrouwbaar en je kunt veel gemakkelijker aan en van boord gaan. Als veerman heb je nu meer tijd om het waterpeil in het oog te houden, passagiers te helpen en hun veiligheid en comfort te waarborgen. Dat stelt de gebruikers gerust, of het nu plaatselijke bewoners of toeristen zijn. 

Welke veranderingen hoopt u in uw regio te zien als gevolg van dit project? 

JS: Mensen uit de streek die de veerboot regelmatig gebruiken, wisten meteen hoe belangrijk dit project is. Zij zijn blij dat het oude veer is vervangen door een nieuw, modern en technologisch geavanceerder model. Net als alle anderen hechten ook zij belang aan de veiligheid en betrouwbaarheid van de veerdienst. De oude veerboot was al lang aan vervanging toe. Het nieuwe veer vergemakkelijkt het dagelijkse leven van de lokale bewoners, bijvoorbeeld de rit van en naar het werk, en ik hoop en geloof dan ook dat de mensen daardoor gestimuleerd zullen worden om hier te blijven wonen en werken. Ik denk ook dat het veer mogelijkheden voor onze gemeente zal openen buiten Pitomača en daardoor bevorderlijk zal zijn voor het toerisme en andere nieuwe activiteiten in Križnica. 

Het veer in Križnica is slechts één van de vele projecten die via NextGenerationEU worden gefinancierd. Hoewel elk project zijn specifieke zwaartepunt heeft afhankelijk van nationale prioriteiten en lokale behoeften, dragen ze er allemaal samen toe bij dat de economische en sociale veerkracht van het land wordt versterkt en de digitale transformatie en de groene transitie sneller hun beslag krijgen. Deze financiering voorziet in broodnodige middelen voor het ontsluiten van afgelegen gemeenschappen en het stimuleren van lokale ontwikkeling, en kan daardoor van cruciaal belang zijn voor kleinere gemeenschappen zoals in Križnica en Pitomača. Het nieuwe veer legt een stevige basis voor de toekomst van het gebied en biedt de bewoners een betrouwbaarder, veiliger en milieuvriendelijker vervoermiddel voor de oversteek over de Drava. Dit zal van cruciaal belang blijken voor de traditionele lokale industrieën zoals de landbouw, en brengt voor de lokale overheden, bewoners en bedrijven kansen met zich mee op het gebied van toerisme en vrijetijdsbesteding.