Tbaħħir bla xkiel: Lanċa fuq il-Cable li Taħdem bl-Enerġija Solari fil-Kroazja Rurali

In-NextGenerationEU qed jgħin lill-pajjiżi jiffinanzjaw futur aktar ekoloġiku, aktar sostenibbli u dejjem aktar diġitali. Għalkemm ħafna mill-proġetti tal-iskema għadhom għaddejjin jew qed jiġu rieżaminati, xi wħud diġà tlestew, u b’hekk tejbu l-ħajja taċ-ċittadini lokali. Lanċa fuq il-cable li ġiet sostitwita dan l-aħħar fi Križnica, il-Kroazja, hija proġett bħal dan. Tkellimna mal-operatur lokali tal-laneċ, Josip Sesvečan, li qalilna aktar dwar is-sikurezza, l-effiċjenza u l-affidabbiltà tal-bastiment il-ġdid, u kif dawn tejbu l-mobbiltà lokali u ppermettew aktar żvilupp reġjonali. 

Il-villaġġ ta’ Križnica, li jinsab tul il-fruntiera Ungeriża, fil-Grigal tal-Kroazja, fil-muniċipalità ta’ Pitomača, jinsab fil-qalba tar-Riżerva tal-Bijosfera ta’ Mura-Drava-Danubju u tal-Park Reġjonali ta’ Mura-Drava. Pont pedonali jippermetti lir-residenti ta’ Križnica jaqsmu b’mod sikur ix-Xmara Drava bil-mixi jew bir-rota, iżda l-vetturi u l-makkinarju, sa ftit ilu, kienu jaqsmuha permezz ta’ lanċa fuq il-cable li kellu ħamsin sena. Skont il-Pjan għall-Irkupru u r-Reżiljenza (RRP) iffinanzjat min-NextGenerationEU tal-Kroazja, ġiet installata lanċa fuq il-cable ġdida fjamanta li taħdem bl-enerġija solari, li tissostitwixxi mudell antikwat u li jtejjeb l-ivvjaġġar ta’ kuljum tan-nies tal-lokal. 

Iż-żona madwar Križnica hija sit ta’ wirt naturali, b’ħajja rikka tal-annimali u tal-pjanti. Parti min-network NATURA 2000 tal-Ewropa ta’ żoni protetti għal speċijiet ta’ valur u mhedda, malajr qed issir destinazzjoni turistika attraenti. Iċ-ċentru interpretattiv lokali fetaħ f’Marzu 2023, b’għadd dejjem akbar ta’ viżitaturi. Lil hinn mit-turiżmu, l-ekonomija lokali tiddependi ħafna fuq l-agrikoltura, b’azjendi agrikoli tal-familja jipproduċu ħxejjex, frott u ċereali. Biex wieħed jittrasporta vetturi personali u tal-merkanzija, kif ukoll makkinarju u oġġetti agrikoli, il-qsim tax-xmara permezz ta’ lanċa fuq il-cable hu l-uniku għażla.  

Il-lanċa antika fuq il-cable finalment twaqqfet s-sena l-oħra, wara li bdiet taħdem għall-ewwel darba fl-1974. Minħabba tiswijiet u manutenzjoni regolari, ma setgħetx tibqa’ tissodisfa l-ħtiġijiet tal-komunità lokali. B’riżultat ta’ dan, il-muniċipalità ta’ Pitomača kkummissjonat bastiment ġdid li jaħdem bl-enerġija solari taħt l-RRP tal-pajjiż, b’valur ta’ investiment ta’ €906,438.96. Id-dħul fis-servizz f’Marzu 2023 kellu impatt immedjat fuq l-ivvjaġġar ta’ kuljum u l-kwalità tal-ħajja tan-nies tal-lokal. Raġel li jibbenefika direttament kien l-impjegat muniċipali ta’ Pitomača Josip Sesvečan, li qatta’ 32 sena jaħdem fuq il-lanċa l-qadima. Iltqajna miegħu biex niġbru l-fehmiet tiegħu waqt li kien qed jopera l-mudell il-ġdid: 

X’konnesjoni għandek mal-proġett u x’taħseb dwaru? 

JS: Għandi rabta mill-qrib mal-proġett. Ħdimt fuq il-lanċa l-qadima għal 32 sena u se nkompli nopera l-lanċa l-ġdida flimkien ma’ erba’ kollegi. Jien ukoll president tal-kunsill lokali ta’ Križnica u għext hawn ħajti kollha. Kollox tjieb mill-installazzjoni tal-lanċa l-ġdida. Il-mudell il-qadim kien ħafna iżgħar u inqas sikur minħabba t-tkagħbir bl-użu. Id-Drava hija xmara veloċi u b’saħħitha, u xi drabi l-kurrenti tagħha joffru sfida għall-ivvjaġġar bil-lanċa. Bħala operaturi, irridu nieħdu ħafna prekawzjonijiet. Minbarra l-livelli tal-ilma, irridu nikkunsidraw zkuk, friegħi u oġġetti oħra li jistgħu jitfaċċaw mix-xmara u jagħmlu ħsara lil partijiet tal-lanċa jekk jeħlu taħt il-pontuni. Il-bastiment il-ġdid għamel in-navigazzjoni u t-trasport aktar faċli u sikur, li jfisser ħafna għalina li naħdmu fuq il-lanċa jew nużawha kuljum. Bħala baħħar tal-lanċa, jien responsabbli għas-sikurezza tal-passiġġieri u tal-proprjetà tagħhom, għalhekk issa nkun ferm aktar kalm u aktar kunfidenti ma’ kull tluq. 

X’inhuma wħud mill-punti ewlenin tal-lanċa l-ġdida? X’problemi solviet? 

JS: Ix-xogħol fiżiku tnaqqas għall-minimu, peress li ħafna sistemi tjiebu bis-saħħa ta’ muturi elettriċi li jaħdmu b’pannelli solari fuq is-saqaf tal-lanċa. Dawn il-muturi jissikkaw il-cable għalina, jiżguraw li l-lanċa tkun allinjata kif xieraq, filwaqt li s-sensuri jwissuna meta jitla’ l-ilma abbord. Għalina l-operaturi, hemm ħafna inqas xogħol manwali minn qabel. Il-lanċa l-ġdida għandha wkoll kapaċità ta’ tagħbija akbar peress li ġġorr bejn tmien u għaxar vetturi u sa 50 passiġġier. Il-lanċa l-qadima l-aktar li setgħet iġġorr kien 20 passiġġier u kienet ferm aktar sensittiva għall-bidliet fil-livelli tal-ilma, b’riskju ta’ ħsara lill-vetturi waqt l-imbark u l-iżbark. Għal din ir-raġuni biss, kull meta jkun possibbli, xi nies evitaw li jużawha. Madankollu, din issa hija ħaġa tal-passat peress li l-mudell il-ġdid huwa sikur, affidabbli u ħafna aktar faċli biex wieħed jimbarka u jiżbarka. Bħala operaturi, issa għandna aktar żmien biex niffukaw fuq il-monitoraġġ tal-livelli tal-ilma, nassistu lill-passiġġieri bit-tagħbija, u niżguraw is-sikurezza u l-kumdità tagħhom. Dan huwa ta’ serħan il-moħħ kemm għar-residenti kif ukoll għat-turisti. 

X’bidliet tittama li tara fir-reġjun tiegħek bħala riżultat ta’ dan il-proġett? 

JS: In-nies tal-lokal li jużaw il-lanċa b’mod regolari kienu konxji tal-importanza tal-proġett mill-bidu nett. Huma kienu entużjasti dwar is-sostituzzjoni tal-mudell l-antik b’wieħed ġdid, modern u aktar teknoloġikament avvanzat. Bħal kulħadd, huma japprezzaw is-sikurezza u l-affidabbiltà tat-trasport bil-lanċa, b’sostituzzjoni li ilha mistennija. Nittama u nemmen li l-lanċa l-ġdida se tħeġġeġ lir-residenti lokali jkomplu jgħixu u jaħdmu hawnhekk, peress li se tiffaċilita l-ħajja tagħhom ta’ kuljum u l-ivvjaġġar tagħhom lejn partijiet oħra tal-pajjiż. Naħseb ukoll li se tippromwovi t-turiżmu u tagħti spinta lill-iżvilupp ta’ attivitajiet ġodda fi Križnica, u tiftaħ il-muniċipalità tagħna għar-reġjuni lil hinn minn Pitomača. 

Il-lanċa fuq il-cable ta’ Križnica huwa biss wieħed f’lista twila ta’ proġetti ffinanzjati permezz tal-RRP tal-Kroazja. Għalkemm kull wieħed għandu qasam ta’ prijorità speċifiku meta mqabbel mal-prijoritajiet nazzjonali u l-ħtiġijiet lokali, kollha jikkontribwixxu b’mod kollettiv għat-tisħiħ tar-reżiljenza ekonomika u soċjali tal-pajjiż, filwaqt li jaċċelleraw it-trasformazzjoni diġitali u t-tranżizzjoni ekoloġika. Tali finanzjament jista’ jkun kruċjali għal komunitajiet iżgħar bħall-muniċipalità ta’ Križnica u Pitomača, peress li jalloka r-riżorsi tant meħtieġa biex jinfetħu lokalitajiet remoti u tingħata spinta lill-iżvilupp lokali. Il-lanċa l-ġdida fuq il-cable tistabbilixxi pedamenti sodi għall-futur taż-żona, u toffri lir-residenti mezz ta’ trasport aktar affidabbli, sigur u ekoloġiku għall-qsim tad-Drava. Dan se jkun essenzjali għall-industriji lokali tradizzjonali bħall-agrikoltura, filwaqt li jippermetti lill-awtoritajiet lokali, lir-residenti u lin-negozji jsegwu l-ambizzjonijiet tagħhom f’termini ta’ turiżmu u divertiment.