Behouden vaart: Een kabelveerboot op zonne-energie op het Kroatische platteland

NextGenerationEU helpt landen om te investeren in een groenere, duurzamere en steeds digitalere toekomst. Veel van de projecten van de regeling zijn nog aan de gang of worden nog geëvalueerd, maar sommige zijn al afgerond en hebben het leven van de lokale burgers verbeterd. Een recent vervangen kabelveerboot in Križnica, Kroatië, is een van die projecten. We spraken met de lokale veerbootexploitant Josip Sesvečan, die ons meer vertelde over de veiligheid, efficiëntie en betrouwbaarheid van het nieuwe schip en hoe het de lokale mobiliteit heeft verbeterd en verdere regionale ontwikkeling mogelijk heeft gemaakt. 

Het dorp Križnica bevindt zich aan de Hongaarse grens, in het noordoosten van de Kroatische gemeente Pitomača, in het hart van het biosfeerreservaat Mura-Drava-Donau en het regionale park Mura-Drava. Dankzij een voetgangersbrug kunnen bewoners van Križnica te voet of met de fiets de Drava oversteken, maar voertuigen en machines moesten tot voor kort een vijftig jaar oude kabelveerboot gebruiken om over de rivier te komen. In het kader van het door de EU gefinancierde herstel- en veerkrachtplan van Kroatië heeft een gloednieuwe kabelveerboot de oude vervangen en verloopt het dagelijkse woon-werkverkeer van de lokale bevolking veel vlotter. 

Het gebied rond Križnica is een natuurlijk erfgoedgebied met een rijk dieren- en plantenleven. Het maakt deel uit van het Natura 2000-netwerk van beschermde gebieden voor waardevolle en bedreigde soorten en wordt snel een aantrekkelijke toeristische bestemming. Het lokale informatiecentrum is in maart 2023 geopend en krijgt steeds meer bezoekers. Naast toerisme is de lokale economie sterk afhankelijk van de landbouw, met familiebedrijven die groenten, fruit en granen produceren. Om personen- en vrachtvoertuigen, landbouwmachines en goederen over de rivier te vervoeren, is een kabelveerboot de enige optie.  

De oude kabelveerboot, die in 1974 in dienst was genomen, werd vorig jaar definitief afgedankt. Er waren te vaak reparaties en onderhoud nodig om nog te kunnen voldoen aan de behoeften van de lokale gemeenschap. Daarom heeft de gemeente Pitomača in het kader van het herstel- en veerkrachtplan van het land een nieuw veer op zonne-energie besteld, met een investeringswaarde van 906.438,96 euro. De veerboot werd in dienst genomen in maart 2023 en had een onmiddellijk effect op het dagelijkse woon-werkverkeer en de levenskwaliteit van de plaatselijke bevolking. Iemand die hier erg blij mee was, was de gemeenteambtenaar van Pitomača Josip Sesvečan, die 32 jaar op de oude veerboot heeft gewerkt. Nu vaart hij met het nieuwe model en we hebben hem om zijn mening gevraagd: 

Hoe bent u verbonden met het project en wat vindt u ervan? 

JS: Ik ben erg nauw betrokken bij het project. Ik heb 32 jaar lang op de oude veerboot gewerkt en blijf samen met vier collega’s de nieuwe veerboot bedienen. Ik ben ook voorzitter van de dorpsraad in Križnica en ik woon hier al mijn hele leven. Alles is verbeterd sinds de komst van de nieuwe veerboot. Het oudere model was veel kleiner en minder veilig als gevolg van slijtage. De Drava is een snelle en krachtige rivier, en stroomversnellingen kunnen overtochten bemoeilijken. Als operatoren moeten we veel voorzorgsmaatregelen nemen. Naast de waterstanden moet rekening worden gehouden met boomstammen, takken en andere objecten die in de rivier kunnen meedrijven en de veerboot beschadigen als ze onder de pontons vastzitten. Het nieuwe schip heeft de overtocht gemakkelijker en veiliger gemaakt, wat erg belangrijk is voor wie op de veerboot werkt of hem dagelijks gebruikt. Als veerman ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid van de passagiers en hun eigendommen, en ik ben dus nu veel rustiger en zelfzeker bij het vertrek. 

Wat zijn belangrijke eigenschappen van de nieuwe veerboot? Welke problemen heeft hij opgelost? 

JS: Het fysieke werk is tot een minimum beperkt, aangezien veel systemen zijn verbeterd dankzij elektrische motoren die worden aangedreven door zonnepanelen op het dak van de veerboot. Die motoren trekken de kabel voor ons aan en zorgen ervoor dat de veerboot goed is opgesteld, terwijl sensoren ons waarschuwen wanneer water aan boord komt. Voor ons is er veel minder handarbeid dan vroeger. De nieuwe veerboot heeft ook een hogere laadcapaciteit: hij vervoert acht tot tien voertuigen en maximaal 50 passagiers. De oude veerboot kon maximaal 20 passagiers vervoeren en was veel gevoeliger voor veranderingen in het waterpeil, met een risico op schade aan voertuigen bij het aan en van boord gaan. Alleen al om die reden vermeden sommigen het gebruik ervan zoveel mogelijk. Dit is nu gedaan, want het nieuwe model is veilig en betrouwbaar en je kunt veel gemakkelijker aan en van boord gaan. Als exploitanten hebben we nu meer tijd om het waterpeil in het oog te houden, passagiers te helpen instappen en hun veiligheid en comfort te waarborgen. Dit is geruststellend, zowel voor inwoners als voor toeristen. 

Welke veranderingen hoopt u in uw regio te zien als gevolg van dit project? 

JS: Dorpsgenoten die de veerboot regelmatig gebruiken, waren zich van meet af aan bewust van het belang van het project. Zij waren enthousiast over de vervanging van de oude boot door een nieuw, modern en technologisch geavanceerder model. Net als iedereen stellen zij de veiligheid en betrouwbaarheid van het vervoer per veerboot op prijs, waarbij de vervanging al lang had moeten plaatsvinden. Ik hoop en geloof dat de nieuwe veerboot de lokale inwoners zal aanmoedigen om hier te blijven wonen en te werken, aangezien het hun dagelijks leven en hun pendelverkeer naar andere delen van het land zal vergemakkelijken. Ik denk ook dat de veerboot het toerisme zal bevorderen en de ontwikkeling van nieuwe activiteiten in Križnica zal stimuleren door onze gemeente open te stellen voor de regio’s buiten Pitomača. 

De veerboot van Križnica is slechts één op een lange lijst van projecten die via het Kroatische herstel- en veerkrachtplan worden gefinancierd. Hoewel elk project een specifiek accent heeft in verhouding tot nationale prioriteiten en lokale behoeften, dragen alle samen bij tot de versterking van de economische en sociale veerkracht van het land en versnellen zij tegelijkertijd de digitale transformatie en de groene transitie. Dergelijke financiering kan van cruciaal belang zijn voor kleinere gemeenschappen zoals Križnica en de gemeente Pitomača, aangezien broodnodige middelen worden toegewezen om afgelegen plaatsen open te stellen en de lokale ontwikkeling te stimuleren. De nieuwe kabelveerboot legt een stevige basis voor de toekomst van het gebied en biedt de bewoners een betrouwbaarder, veiliger en milieuvriendelijker vervoermiddel over de Drava. Dit zal van cruciaal belang blijken voor traditionele lokale industrieën zoals de landbouw, terwijl lokale overheden, inwoners en bedrijven hun ambities op het gebied van toerisme en vrijetijdsbesteding kunnen waarmaken.